- Цифрлы Қазақстан
- 17 Мамыр, 2018
Ұлттық банк көмектеседі
Ал бұдан басқа банктерге не пайда?
Банктер 400 млрд теңгеден аз болмайтындай қарыз алуына болады, оның жартысын БЖЗҚ (Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры) бермек. Тағы да ЕДБ-ларды (екінші деңгейдегі банктер) қолдауға бағытталған Ұлттық банктың жаңа стратегиясы осындай.
Оның алғашқы клиенті «Астана Банкі» болуы әбден мүмкін: бағдарламаның талаптары осы банктың қазіргі жағдайы үшін арнайы жасалғандай. Ұлттық банк экономиканы кредиттеуді арттыруға көмектесетін шаралар қабылдауға дайын. Бұл туралы ведомство басшысы Данияр Ақышев хабарлады. Оның айтуынша, бағдарлама 3 тармақтан тұрады: 1. Жинақ ақша салымдарын енгізу. 2. Депозиттердің мерзіміне байланысты Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қорының шекті мөлшерлемелерін белгілеу. 3. Банктердің облигациялық бағдарламасын қайта жаңғырту. Бірінші тармақтың мәні мынада: жинақ ақша салымдары бойынша депозиттер – көбірек пайызға (әдеттегі депозиттермен салыстырғандағыдан) және көтеріңкі мемлекеттік кепілдікке – ашылады. Алайда, егер салымшы қаражатын мерзімінен бұрын алуға шешім қабылдаса, айыппұл төлеуіне тура келеді, ал ақшасын ол 30 күннен ерте ала алмайды. Бұл банкке қосымша қаржылар тартуға, сондай-ақ салымшылардың ақшаларын тез алып қоюларынан ішінара сақтандыруға көмектеседі. Нақ осындай жағдайға соңғы апталарда «Астана Банкі» душар болды. Екінші тармақ, мерзімінен бұрын алып қоюға тікелей тыйым салусыз, депозиттердің шұғыл нарығын дамыту есебінен – банктерді ұзақ мерзімді қорландыруға мүмкіндік ашады.
Қолдаудың жаңа түрі
Дегенмен, бәрінен де тартымдысы – бағдарламаның үшінші тармағы. «Банктердің облигациялық бағдарламасы БЖЗҚ инвестицияларын банктер мен корпоративтік қазақстандық эмитенттерге 200 млрд теңге сомасында салуға ұйғарды. Ұлттық қорды басқару жөніндегі кеңес қажетті шешімдерді қабылдады», деп атап көрсетті Ұлттық қор басшысы. Сонымен бірге кейбір жай-жапсар да аталды: облигациялар 5 жылға дейін шығарылады, ал зейнетақы қорының ақшаларына солардың 50%-дан аспайтыны ғана алынады. Қалған бөлігіне сатып алушыны банктің өзі іздеуі тиіс, сөйтіп, «нарықтан ақшаны тарта алатынын көрсетіп, жария етеді». Бағдарламаның қазіргі күйі, 2017 жылы банктік жүйеге миллиардтаған қаржы құйылғанына қарамастан, шешімін күткен мәселелер әлі де жеткілікті екенін айғақтап отыр. Және тағы да банктерге көмекке мемлекет қол созды – бұл жолы Ұлттық банк пен зейнетақылық жинақ ақшалар жүзінде. БЖЗҚ 200 млрд теңге бөлуге даяр екенін ескерер болсақ, жаңа облигациялық бағдарламаның көлемі кем дегенде 400 млрд теңгені құрайды. Байқасақ, реттеуші жүйенің ақшаларға қажеттілігін осындай сомаға бағалап отырған сияқты. Салыстырып айтсақ: 2017 жылдың күзінде 4 ірі банк (АТФБанк, Цеснабанк, Еуразиялық банк және ЦентрКредит Банк) Қаржы орнықтылығын арттыру бағдарламасы бойынша 410 млрд теңге сомасында қаржы алған болатын. Сол кезде де қаржы облигациялар есебінен тартылды – банктер қаражаттарын 15 жылға 4% жылдық мөлшерлемемен алды.
Алғашқы клиент кім?
Жаңа бағдарламаның талаптары әлі беймәлім болса да, бірақ бірінші клиент болуы мүмкін екенін қазір-ақ аңғарғандаймыз. 18 сәуірде Нұрсұлтан Назарбаев сынағаннан кейін «Астана Банкі» (сондай-ақ Эксимбанк пен Qazaq banki де) душар болған ақиқат жағдай жария етілді. Мемлекет басшысы «акционерлер банктерді нашар басқарған, қарыз болған және өз салымшыларына қаражаттарымен жауап бере алмауда» деп атап айтты. «Астана Банкі» бірден-ақ, салымшыларына қобалжитын ештеңе жоқ деп хабарлағанымен, оқиғаның өрбуі мәселелер бар екенін, ал клиенттердің қаша бастауы жағдайды тіпті қиындатты. Айналасы 2 аптада тұрақты банк техникалық дефолт деңгейіне жақын күйге жетіп жығылды. Мұны халықаралық агенттіктердің рейтингі нашарлап кетуі ғана емес, банктің өз клиенттері үшін бірқатар операцияларға шектеу қоюы, сосын тіпті екі рет ережені қатайтуы да дәлелдей алады. Бұлардың соңғысы жеке тұлғалардың дебет карточкасымен ақшасыз төлеу бойынша шектеуге қатысты – лимит айына 100 мың теңгені құрады. 2 мамырда, кезекті шектеулерді енгізуден екі күндей бұрын, банктің сайтында мынадай жаңалық жарияланды: «...Қазіргі уақытта ҚР Ұлттық банкі «Астана Банкі» АҚ-ның оған нарықтық жағдайдағы экстраөтімділік беруі туралы өтінішін қарастыруын жалғастыруда. Банктің бұл өтінішіне тыйым болған жоқ, мәселе белсенді қаралу және талқылану деңгейінде. Бұдан басқа, ықтимал инвесторлармен келіссөздер жүргізу де ілгерілеу кезеңінде. Сонымен қатар банктің кредиттік активтерін сату және қайта қаржыландыру бойынша белсенді жұмыс жүргізу жалғасуда». Бір жағынан алғанда, банк Ұлттық банктің ақшасына үміт артады, басқа жағынан – инвесторларды сырттан іздестіруде. Ал бұл реттеушінің облигациялық бағдарламаға қатысушылар үшін басты талабы да болып табылады. Сондықтан да дәл қазір ақшаға әбден мұқтаж, мұны басым ықтималдық десек те болады, борышқорлық қағаздарын шығаратын алғашқы «Астана Банкі» болады деп күтілуде. Әйтсе де, Қазақстан қор биржасында облигациялар шығару туралы жаңалықтар жарияланбаған.
БЖЗҚ – дәйекті донор
Қазақстандықтардың зейнетақылық қорланымдарының банктерге борышқа берілетіні – еш жаңалық емес. БЖЗҚ мәліметтері бойынша, 1 сәуірге екінші деңгейдегі банктердің облигацияларына 1, 229,2 млрд теңге салынған. Бұл қордың барлық ақшаларының 15,4%-ын құрайды. Аса ірі алушылар мыналар: • Халық банкі – 276,4 млрд теңге (2018 жылдың 1 сәуіріне ағымдағы құны), • Қазкоммерцбанк – 306,4 млрд теңге, • Kaspi bank – 177,4 млрд теңге, • АТФБанк – 116 млрд теңге. Республикамыздағы бүгінгі күнге жұмыс істеп жатқан 32 банктердің 15-інің облигациялары БЖЗҚ ақшаларына сатып алынған. Теңгеге номинацияланған орта есеппен алғандағы борышқорлық қағаздар қорға 10% жылдық, доллармен – 7% табыс әкеледі. Мұнан басқа зейнетақы қоры қаржысының бір бөлігі қазақстандық банктерде депозиттер түрінде сақталады – олардың жалпы көлемі 323,2 млрд теңге немесе орташа табыстылығы 10,6% жылдық есебінде БЖЗҚ-ның жалпы қорының 4%-ын құрайды. Салымдар 16 банктерде шоғырланған, сонымен бірге соңғы рет депозит 2017 жылдың маусымында ашылған.
Иса ҚАМБАР
1592 рет
көрсетілді0
пікір