- Цифрлы Қазақстан
- 20 Наурыз, 2019
Әлемде алдыңғы қатардамыз
Қазақстанда цифрлы мемлекеттік қызметтерді пайдаланудың жақсарғанын растап отырғандардың соңғы екі жылдағы үлесі – әлемдегі ең жоғары көрсеткішке ие. Бұл туралы BCG («басқару консалтингінің үлкен үштігіне» кіретін, басқару саласында кеңес беруге мамандырылған, халықаралық Бостон Консалтинг тобы – БКТ компаниясы) өзінің жаңа зерттеулерінде атап көрсеткен.
БКТ сұрау салуының мәліметтері бойынша, қазақстандық респонденттердің 93%-ы соңғы екі жылда цифрлы мемлекеттік қызметтер сапасы артқанын атап айтады. Сондай-ақ зерттеулер респонденттердің 36%-ы цифрлы мемлекеттік қызметтерді ең аз дегенде аптасына бір рет пайдаланатынын айқындаған: бұл көрсеткіші бойынша Қазақстан – АҚШ, Франция, Жаңа Зеландия, Ұлыбритания, Швейцария, Австрия, Канада сияқты – әлемнің дамыған елдерін басып озыпты. Үкіметтерге ЖС-ны (жасанды сана) этикалық негізде қолдану механизмдерін белсендірек құруы және технологияға халықтың сенімін арттыруы қажет – БКТ жаңа зерттеулерінің нәтижелері бойынша дайындалған «Мемлекет жұмысында ЖС қолданылуына халықтың көзқарасы: цифрлы мемлекеттік қызметтерге салыстырмалы талдау» (The Citizen’s Perspective on the Use of AI in Government: BCG Digital Government Benchmarking) есептемесінде осындай тұжырымдар ұсынылған. Есептеме азаматтар арасында мейлінше алаңдаушылық туғызатын мәселелерді көтеріп отыр, ол – ЖС жүйелерін қолданудың этикаға сәйкестігі және бұлардың еңбек нарығына әсерінің мүмкіндігі. Мәселен, сұрау салынғандардың 32%-ы ЖС жүйелерін қолданудың этикамен байланысты туындауы мүмкін мәселелеріне мазасызданса, 31%-ы ЖС қабылдайтын шешімдердің күңгірттігіне байланысты қауіп байқатқан, респонденттердің 61%-ын ЖС-ны қолданудың жұмыс орындары санына қалай әсерін тигізетіні толғандырса, ал тағы 58%-ы жұмыс орындарын сақтап қалуға мемлекеттік реттеу механизмдерін іске қосу қажеттігіне сенімді. – Жасанды сана мемлекеттік саясатты, қызмет көрсетудің құрылымын өзгерте алуға және азаматтарға зор пайдасын тигізуге қабылетті, – деп сендіреді BCG-дің аға әріптесі және есептеменің авторларының бірі Мигель Карраско. – Әйтсе де, ЖС-ның артықшылықтарын толықтай пайдалану үшін ЖС-ға халық арасында сенімді ұялатып одан әрі нығайтуға бағытталған үлкен күш-жігер талап етіледі. Егер мемлекет, азаматтардың өздері мен бизнес бірлесіп ЖС-ны жауапкершілікпен және этикаға сәйкес механизмдерді түзеп қолданғанда ғана табысқа жетуге болады. Адамдардың ЖС-ны мемлекеттік органдардағы жұмыста қолдануға қалай қарайтындарын көбірек білу мақсатында BCG компаниясы – бірқатар жұмыс процестерінде жасанды сана жүйелерінің адамды ауыстырғанын олардың қаншалықты байсалды қабылдайтыны, үкіметтің жұмысында ЖС қолдану оларға қандай үрей туғызатыны, олардың ЖС экономикаға және жұмыс орындарының қол жетімділігіне әсер туралы келтірілген пікірлермен қаншалықты келісе алатыны туралы сауалдар қоя отырып – әлемнің 30 елінің 14 мыңнан астам интернет-пайдаланушыларына сұрау салған.
Үкімет жұмысында ЖС қолдануға қолдау және түйінді тұжырымдар
Сұрау салуға қатысушылар салық салу және әлеуметтік қамтамасыз ету мәселелерінде, қызметтер көрсету барысындағы көмегі, алаяқтықты анықтау және заңдарды сақтамау жағдайларында ЖС қолдану мысалдарын оңды бағалаған. Алайда, егер сот әділдігі мен денсаулық сақтау саласында ЖС-ны қолдану туралы әңгіме қозғала қалса, респонденттердің қолдау деңгейі төмендеп кеткен. Мысалы, сұрау салынғандардың 71%-ы жол қозғалысын оңтайландыру барысында ЖС қолдану қолдаған, сөйте тұра 51%-ы қылмыстық процестер барысында айыптылықты анықтау үшін ЖС-ны қолданумен келіспеген. Жасанды сана жүйелерін қолдануға қолдау деңгейі өз елдерінің үкіметіне қатысты тұрғындар сенімінің деңгейіне тығыз байланысты болып шықты. Талдау көрсеткендей, ЖС-ға мейлінше қолдау танытқан елдердің тұрғындарының – Үндістан, Қытай, Индонезия және БАӘ-де – өз үкіметтеріне сенімдері де жоғарырақ. Мемлекеттік қызметтердің тиімділігін арттыру мен нәтижесін жақсартуға ұмтылыста үкіметтерге ЖС-ны белсенді ілгерілетудің тәсілдерін байыпты таңдаулары қажет. Егер олар өз жұмыстарында ЖС-ны қолданудың бағыттары мен мүмкіндіктерін азаматтарға ашық түрде жеткізе алса, бұл адамдардың ЖС механизмдерін қолданудағы кезігер ықтимал зардаптарына абыржушылықтарын азайтып, халық алдында технологияларды қолданудың ақталу мүмкіндігін арттыра түседі. Каррасконың айтуынша: «Бұл жолдан барлық үкіметтердің де өтулеріне тура келеді. Ең маңыздысы, мұны олар өз азаматтарымен бірлесіп жасауы тиіс».
Қазақстандағы мемлекеттік қызметтер
BCG-дің зерттеулері нәтижелеріне сәйкес, Қазақстан тұрғындары орта есеппен электрондық нұсқадағы мемлекеттік қызметтердің 7,7 түрін пайдаланып, соның ішінде респонденттердің 36%-ы электрондық мемқызметті кем дегенде аптасына бір рет қолданады екен: бұл көрсеткіш бойынша қазақстандықтар әлемнің АҚШ, Франция, Жаңа Зеландия, Голландия, Ұлыбритания, Швейцария, Австрия және Канада сияқты дамыған елдерінен басып озыпты. – Қазақстандық биліктің мемқызметтерді цифрландыруға беталысы қазірдің өзінде айтарлықтай нәтижелерге жеткізуде: респонденттердің 93%-ы соңғы екі жылда қызметтер сапасы жақсарғанын атап көрсеткен (Қазақстанның көрсеткіші – әлемдегі ең жоғары нәтиже), 16%-ы мемлекет ұсынған қызметтердің сапасын, жеке сектор көрсететін қызметтер мен шешімдерден, сапалы деп бағалаған. Салыстырсақ, Ұлыбританияда мемлекеттік қызметтер артықшылығына адамдардың 10%-ы ғана, ал Канадада - 1%-ы ғана, – деп атап айтады Сергей Парапечка BCG-дің Қазақстандағы әріптесі және басқарушы директоры, ТМД-дағы мемлекеттік сектормен жұмыс жөніндегі эксперттік тәжірибенің басшысы. Қазақстан азаматтарының арасында жиірек қолданылатын мемқызметтерінің түрлері – еңбекке орналастыру қызметтері (69,9%), салықтар мен айыппұлдар төлеу (66,4%), жинақтаушы зейнетақы қорына мүшежарналар құю (46,9%). Қалай десек те, елімізде кең көлемде қолға алынған «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы осылайша оңды нәтижесін беріп келеді.
Исатай ҚАМБАРОВ
652 рет
көрсетілді0
пікір