- Цифрлы Қазақстан
- 02 Мамыр, 2019
Ауыз су мәселесі қалай шешілуде?
Тәуелсіздік алғалы елімізде өңірлерді ауыз сумен қамтамасыз етуге 540 млрд теңгеден астам қаржы жұмсалыпты. Алайда, көптеген елді мекендерде халық таза суға әлі де қол жеткізе алмай келеді. Жақында сенаторлардың орталық атқарушы және жергілікті өкілетті органдары басшыларымен кездесуі барысында Сенат спикері Дариға Назарбаева асуынан ақсауы көп болған ауыз су бағдарламасын сынға алып, оны қаржы жұмбақ жолмен жоғалып кететін Бермуд үштағанына теңеді.
Халықтың әл-ауқат деңгейіне тікелей әсер ететін өзекті мәселеге жуырда Павлодар облысына жұмыс сапары барысында Мемлекет басшысы да айрықша назар аударды. «Павлодар облысы ауылдарды ауыз сумен қамтамасыз ету жөнінен еліміз бойынша көрсеткіші ең төмен өңірлердің бірі. Бұл мәселені жүйелі түрде жедел шешу керек.
Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасы аясында 2018 жылы сумен жабдықтау және су тарту жүйелерін жаңғырту үшін республикалық бюджеттен 2,7 миллиард теңге қаржы бөлінді. Үкімет пен әкімге әрбір бөлінген теңгеге қатаң бақылау жасауды тапсырамын. Сонда ғана халықты сумен қамтамасыз ету ісін уақытылы және тиімді шеше аламыз», – деп нықтады Қасым-Жомарт Тоқаев. Бағдарламаны жүзеге асыру жұмыстарында кемшіліктер барын тиісті ведомство басшылығы жасырған жоқ. Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Құрылыс және тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығы істері комитетінің деректеріне қарағанда, бүгінгі таңда елімізде ауылдық жерлерді сумен жабдықтауда ең төменгі көрсеткіштер Павлодар өңірімен қатар, Қостанай, Батыс Қазақстан облыстарында да орын алып отыр. Өткен жылы сумен елдегі 6499 ауылдың 3892-cі, яғни барлық ауылдың 59,9%-і жабдықталған. Қазіргі уақытта ауыл халқының 84,4%-і немесе 6,5 млн адам орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйесіне қол жеткізіп отыр. Қалалық жерлерде 10 млн адам – қала халқының 94,5%-і орталықтандырылған сумен қамтамасыз етілді. Жалпы Қазақстан халқының 90,2%-і немесе 16,5 млн адам орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйесімен қамтылған. Әйтсе де, жобаларды іске асырудың оң әсеріне және республика бойынша көрсеткіштердің артуына қарамастан, жекелеген өңірлерде тұрғындарды ауыз сумен қамтамасыз ету бойынша теңсіздік байқалуда. Ауылдық жерлерді сумен жабдықтау бойынша рейтингтің ең төмен көрсеткіші 29,7%-пен Павлодар, 31,4%-пен Қостанай, 46%-пен Батыс Қазақстан облыстарына тиесілі. Сондай-ақ қала тұрғындарын орталықтандырылған сумен қамтамасыз етуде Жамбыл (86,6%) және Ақмола (86%) облыстары артта қалып отыр. Халықты сапалы ауыз сумен және су тарту қызметтерімен қамтамасыз ету мәселелеріне арналған баспасөз мәслихатында Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Құрылыс және тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығы істері комитетінің төрағасы Мархабат Жайымбетов: «Біздің министрліктің басты міндеттерінің бірі – халықты сапалы ауыз сумен және су жүйелерімен қамтамасыз ету. Елбасының «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Жолдауы аясында былтыр ауылдық елді мекендерді сапалы сумен жабдықтау ісіне 100 млрд теңгеден астам қаражат бөлінді. Оның ішінде республикалық бюджеттен ауыл ішіндегі жүйелерге – 69,6 млрд теңге бөлініп отыр. Бұл 122 ауылды орталықтандырылған сумен жабдықтау желілерін салуға, қосымша 300 мыңнан астам адамды ауыз сумен қамтамасыз етуге, 5,5 мың шақырымнан астам желілерді салуға және қайта жаңартуға мүмкіндік берді», – деді. Негізінен қомақты қаражат бөлінді, ауқымды жұмыстар атқарылып жатыр. Алдымен «Ақ бұлақ» бағдарламасы, кейін «Ауыз су» бағдарламасы қолға алынып, енді аймақтарды дамыту бағдарламасы осы жұмыстарды жалғастыруда. Комитет басшысы тұтастай алғанда, көрсеткіштердің жақсаруына қарамастан, жекелеген өңірлерде тұрғындарды ауыз сумен қамтамасыз ету бойынша әлі де мәселелер бар екендігін айтты. Халықты ауыз сумен қамтамасыз етуді жеделдету мақсатында Nur Otan партиясының съезінде Елбасы міндеттеген тапсырма бойынша биылдан бастап қосымша жыл сайын 20 млрд теңгеден 140 млрд теңге, республикалық бюджеттен – 15 млрд, жергілікті бюджеттен – 5 млрд теңге бөлінеді. Осыны ескере отырып, 2019 жылы республикалық бюджеттен 411 жобаны іске асыру үшін 126,5 млрд теңге қарастырылған, бұл былтырмен салыстырғанда 33%-ке артық. Ағымдағы жылы ауылдық жерлерді орталықтандырылған сумен жабдықтауды ауылдар саны бойынша 62%-ке дейін, ал тұрғындар саны бойынша 88%-ке дейін арттыру, ал қалалық жерлердегі тұрғындардың 97%-ін қамтамасыз ету жоспарланып отыр. Бұл ретте министрлік тұрақты түрде жоспарлаудың тиімділігін арттыру мен шығындарды оңтайландыру жұмыстарын жүргізуде. Жобалар функционалды қалалық аудандарға кіретін ауылдармен экономикалық өсімнің негізгі нүктелері бойынша іріктеледі. Бұл Елбасының «инфрақұрылым – адамдарға» моделінен «адамдар – инфрақұрылымға» моделіне бірте-бірте көшу қағидатына сай келеді. Сондай-ақ мемлекеттік бағдарламада бюджет қаражатын ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету мақсатында сумен жабдықтау және су тарту жобаларын жоспарлау, іріктеу және іске асыру жүйелі тәсілі күшейтілді: құжаттарға қойылатын талаптар толықтырылды, барлық өңірде (Жамбыл облысынан басқа) 2025 жылға дейінгі ауылдық жерлер бойынша кешенді жоспарлар әзірленді, негізгі критерийлер мен басымдықтар нақтыланды. Сонымен қатар қазірде шаруашылыққа пилоттық режимде тот басуға қарсы жабдықтар – заманауи технологиялар енгізіліп жатыр. Ол қолданыстағы желілерді жаңғырту шығындарын азайтуға, құбырлардың қызмет ету мерзімін ұзартуға әсер етеді. Тағы бір айта кетерлігі, кәріздік-тазарту құрылыстарының жағдайына ерекше көңіл бөлінуде. Мысалы, алдын ала мәліметтер бойынша 53 қалада 330 млрд теңгенің кәріздік-тазарту құрылыстарын салу және жаңғырту қажет. Биогаз, электр және тыңайтқыш өндіру мүмкіндігімен тұнбаны қайта өңдеуге негізделген жасыл технологияларды қолдану кәріздік-тазарту құрылыстарын жаңғырту жөніндегі шығындарды едәуір төмендетуге және осындай жобалардың жеке инвесторлар үшін инвестициялық тартымдылығын арттыруға мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда ЕҚҚДБ-дан жеңілдетілген займ алу және мемлекеттік-жекеменшік әріптестік механизмі бойынша инвестициялауға дайын ірі құрылыс компанияларынан ұсыныстар бар. Осы нақты шаралар кешені сумен жабдықтау және су тарту жүйелерін салу кезінде шығындарды оңтайландыруға, мемлекеттік бюджетке түсетін жүктемені азайтуға және тиімділікті арттыруға ықпал етпек.
БОТАГӨЗ ӘБДІРЕЙҚЫЗЫ
2186 рет
көрсетілді0
пікір