- Бизнес & Қоғам
- 05 Наурыз, 2020
Субсидия талаптары неге жиі өзгереді?
Батысқазақстандық шаруалар асыл тұқымды мал шаруашылығын субсидиялау ережелеріне жиі енгізілетін өзгерістерге наразы. Олар асыл тұқымдық бұқаларды сатып алуға жұмсалатын шығын субсидияланбаса, онда малды асылдандыру үрдісі тоқырайды деп есептейді. Бұл туралы облыстық кәсіпкерлер палатасы жанындағы кәсіпкерлердің құқығын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі кеңестің отырысында сөз болды.
«Қазақстанның фермерлер одағы» республикалық қоғамдық бірлестігінің Батыс Қазақстан облыстық филиалының төрағасы Серік Жарылғасовтың айтуынша, қаңтар айында 2017-2021 жылдарға арналған субсидиялау бағдарламасына енгізілетін өзгерістерге қатысты бірнеше талқылау жиыны өткізіліп, өңірдегі шаруа қожалықтарының жетекшілері «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасының басқарма төрағасы Абылай Мырзахметовтың, ауыл шаруашылығы министрі Сапархан Омаровтың және «Қазақстан фермерлер одағы» РҚБ президенті Жигули Дайрабаевтың атына хат жолдаған. Осы аталған құжатта айтылған түйткілді мәселелер кеңес отырысында ортаға салынды. Мал шаруашылығы саласы шаруалардың ой-пікірімен санаспай мемлекеттік реттеуге ұшырайды, соның әсерінен мал өсірушілер қаржылық шығынға батады. Тек соңғы жылдың өзінде ғана бірнеше сағатқа онлайн режімінде ашылатын «Қолдау» ақпараттық-есеп орталығы арқылы субсидиялауға тапсырыс қабылданбай, соның кесірінен тапсырыс беру уақыты өтіп кетіп, шаруаларға сан соқтырған. Елімізде тері-терсек экспортына тыйым салынып, мал баққан ағайын осының нәтижесінде 8-9 миллиард теңге қаржыны жоғалтқаны өкінішті. Қазақстанда жыл сайын 2 миллионға дейін ірі қара сойылатынын ескерсек, бұл жағдайды тері сатып алушылар шебер пайдаланған. Олар оның келісінің бағасын 240-тан 20 теңгеге дейін (тері бағасы 5 мың теңге болса, оны 500-ге түсірді) төмендетті. Теріге салынған тыйым шаралары алынғаннан кейін тері келісінің бағасы 1 мың теңгеге дейін ғана көтерілген. Соңғы 6 айдың ішінде тері экспортына салынған тыйым шараларының нәтижесінде тері өңдеу мәселесі бұрынғыдай қиын жағдайда қалған, тері-терсек жинау инфрақұрылымы толықтай бұзылған, өнім өткізу нарығымен байланыс үзіліп, баға қалпына келмеген. Серік Жарылғасов «Сыбаға» бағдарламасы талаптарының күшейтілуімен қатар кәсіпкерлікті дамыту үшін берілетін несиеге қол жеткізу қиындағанын атап өтті. «Енді «ҚазАгро» несие алу үшін облыс орталығынан қосымша жылжымайтын мүлік сұрайды. Ауылдағы шаруаларда ондай мүлік қайдан болсын. Мұндай жағдайда жаңа қожалық ашу қиынға соғады. Қазіргі уақытта жаңа бастамалар көтерілуде. Соның ішінде мал шаруашылығына берілетін субсидия шамасын төмендету (жайылымды суландыруға, мал бордақылауға, малды етке тапсыруға берілетін субсидиялар), малды тірілей салмақта экспортқа шығаруға тыйым салынды. Біз мұндай бастамаларға қарсы емеспіз, тек елімізде агроөнеркәсіптік кешенді дамытуға бөлінетін субсидияның шамасын төмендетпей, керісінше, көтерген жөн. Белоруссия мен Ресейде шаруаларға көрсетілетін мемлекеттік қолдау біздегіден 3-5 есе артық, сондықтан нарықта олармен бәсекелесу оңайға түспейді», – деді ол. Оның пікірінше, тері экспортына тыйым салу тәжірибесінен кейін малды тірілей сыртқа шығаруға тыйым салу мүлде ақылға сыймайды. Бұл жағдай бәсекелестікті жояды, мал бордақылаумен тек ірі шаруашылықтар ғана айналысатын болады. «Біз ет комбинаттарына қарсы емеспіз, бірақ оларға арналған басқа бағдарлама болуы керек. Тері-терсек шығаруға салынған тыйымнан фермерлерге 8-9 миллиард теңге бұйырмаса, сыртқа мал шығаруға салынған тыйымнан бұдан 10 есе артық шамадағы қаржы жоғалтамыз. Шаруалардың табысы азайса, несиелерді өтей алмайды. Бұл жайттардан кейін нарықтағы ет бағасы арзандамайды, мал өсіруші жоғалтқан қаржы делдалдардың қалтасына құйылады», – дейді Серік Жарылғасов. Сондай-ақ батысқазақстандық шаруалар асыл тұқымды мал шаруашылығын субсидиялау ережелеріне енгізілетін өзгерістерге наразы. Асыл тұқымдық бұқаларды сатып алуға кететін шығын субсидияланбаса, онда малды асылдандыру үрдісі тоқырайды. Асыл тұқымды бұқаларды жалға беруге берілетін субсидияны мүлдем алып тастау тек шаруа қожалықтарының ғана емес, ауыл шаруашылығы кооперативтерінің де жұмысына кедергі болады. Кооперативтерге мал басын асылдандыру қиынға соғады, сөйтіп үш жыл бұрынғы жаппай құрылған ауыл шаруашылығы кооперативтері жұмысының қиюы қашады. Сондай-ақ осыған дейін, 7-8 жыл бойына жүргізілген малды асылдандыру жұмыстарының да берекесі кетпек. Мал бордақылау шығындарын арзандату субсидиясы алынып тасталғанмен, шаруаларға басқа субсидия берілген жоқ. Асылдандыру жұмыстары үшін субсидия (әр басқа 20 мың теңге) алу үшін 85% бұзау ілесу керек. Бұл, әрине, өте жоғары көрсеткіш. Ет комбинатына мал өткізуге, яғни тірілей салмақтағы малдың келісі үшін 200 теңге субсидия беру тәртібі енгізілген. Малшы шаруа бұқашықты 400 келіге жеткізу үшін 15 ай өсіріп, небары 80 мың теңге табады. Малды мұндай жағдайға тек ірі шаруашылықтардың ішінен әлеуеті мықтылары ғана жеткізе алмақ. Сондықтан батысқазақстандық фермерлер асыл тұқымды бұқаларды сатып алу шығынын субсидиялауды басына 150 мың теңге, асыл бұқаларды жалға беру субсидиясын 100 мың теңге, асыл тұқымды аналық ірі қараны сатып алу субсидиясын 225 мың теңге шамасында қалдыруды ұсынады.
Гүлнар ШӘҢГЕРЕЙ
438 рет
көрсетілді0
пікір