- Аймақ
- 13 Тамыз, 2020
Сатушылардың жауапкершілігі қандай?
Қазақстанның Сауда кәсіпорындары қауымдастығы (ҚСКҚ) «Adal Nietpen» жобасы аясында құрамында никотині бар өнімдерді сату тақырыбында дүкен сатушылары арасында сауалнама жүргізді.
Сауалнама сұхбат әдісімен Қазақстан қалаларындағы 400 дүкен сатушысы арасында өткізілді. «Зерттеудің кейбір көрсеткіштері «Adal Nietpen» жобасының тиімділігін өлшеу үшін негізгі индикаторларды сипаттайды. Ең бастысы, сатушының жасөспірімге никотині бар өнімді сату туралы шешімінің артында не тұр, осы сауалнаманың қорытындысы бізге жағдайды толығырақ түсінуге мүмкіндік берді», – деп атап өтті ҚСКҚ басқармасының вице-президенті Жібек Әжібаева. Нәтижесінде сатушылардың тек 37%-ы кәмелетке толмағандарға темекі өнімдерін сатуға тыйым салуды қазіргі күнгі темекі шегуге қарсы күрестің тиімді шарасы деп санайды. Сатушылардың көпшілігі (55%) ҚР сауда нүктелерінде кәмелетке толмаған сатып алушыларға темекі өнімдерін сатуға тыйым салу толық көлемде сақталады деп санайды. Бұл ретте әрбір бесінші сатушы жағдайдың керісінше екеніне сенімді. Сатушылардың пікірінше, кәмелетке толмағандарға темекі өнімдерін сатуға тыйым салуды сақтамаудың негізгі себебі – қаржылық себептер және табыс алу қажеттілігі (47%). Сатушылардың едәуір бөлігі (37%) темекі шегу мен никотинге тәуелділікпен күресудегі дүкен сатушыларының рөлін маңызды емес деп санайды. Сұралған сатушылардың 53%-ы өз қаласының дүкендерінде кәмелетке толмағандарға темекі өнімдерін сату жағдайлары туралы естіген. Сатушылардың 54%-ы кәмелетке толмаған сатып алушыға темекі өнімдерін сатудан бас тартылса, олар өнімді басқа дүкеннен сатып ала алады деп санайды. Сатушылардың 20%-ы тыйымды бұзған сатушылар бұған жиі жауап береді деп санайды. Көптеген сатушылар (91%) темекі өнімдерін сату ережелерінің толық сақталуын мәлімдейді. Егер әлеуетті сатып алушының жасын анықтау қиын болса, 10 сатушының 9-ы жеке куәлікті көрсетуді сұрайды екен. Сонымен қатар, сатушылардың темекі өнімдерін сатқаны үшін жауапкершілігі туралы пікірлер екіге бөлінді: сауалнамаға қатысушылардың 50%-ы сатушы кәмелетке толмағандарға темекі өнімдерін сатқаны үшін жауапты болуы тиіс деген пікірді ұстанады, 46%-ы олардың жауапкершілік аясына тек дүкенде тауарды сату кіреді және балалар арасында темекі шегуге қарсы күрес үшін ата-аналар мен мемлекет жауапты деп санайды. Сондай-ақ, сатушылар маңызды рөл атқарады, өйткені жас сатып алушылар оларға тыйым салынған өнімдерді сатып алуға келеді. Дүкендердегі сатушылар – бұл балалар темекі мен құрамында никотині бар өнімдерге қол жеткізе алатын «көпір», сондықтан «Adal Nietpen» жобасы бөлшек сауда өкілдеріне сатып алушының жасын бақылаудың маңыздылығын, сондай-ақ олардың кәмелетке толмағандардың болашағына ықтимал әсерін еске салуға бағытталған. «Кәмелетке толмаған сатып алушылар – бұл тәжірибесіздігіне байланысты өмірлрінде көптеген жылдарға созылатын зиянды әдеттерге ие болатын аңғал жасөспірімдер. Сатушыларды біздің қозғалысқа қосыла отырып, өскелең ұрпаққа жауапкершілікпен қарауға шақырамыз», – деді ҚСКҚ атқарушы директоры Ермек Рахметов. Осы жылдың жаз мезгілінің алғашқы айында жүзеге асқан жоба шағын бөлшек сауда өкілдеріне, соның ішінде дүкен иелеріне, кассирлерге және құрамында никотині бар өнімдер мен кәмелетке толмағандар арасында көпір бола алатын барлық адамдарға бағытталған. Қазақстанда халықтың 22 пайызы шылым шегеді. Бұл – әлемдегі темекі тартудың ең жоғары көрсеткіштерінің бірі. Темекіге қарсы Еуразиялық коалиция сарапшыларының пікірінше, дүкен сөрелерінен темекі жарнамасы алынып тасталса, зиянды әдетке әуестердің саны азаяды. Рас, жаңа енгізілген норма қоғам санасына толықтай әсер етуі үшін бес жылдай уақыт қажет. Осы аралықта шылымды ермек еткендер саны бес пайызға дейін төмендейді. Жалпы, халық денсаулығын қорғау жолында жақында ғана темекі өнімдерін сату және жарнамалауға қатысты жаңа заң қабылданды. Жаңа ереженің бір шарты – енді сатушылар темекі алатындардың жеке куәліктеріне қарауы керек. Айта кету керек, Қазақстанның Сауда кәсіпорындары қауымдастығы – 1999 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан Қазақстанның сауда және қызмет көрсету саласы кәсіпорындарының қоғамдық коммерциялық емес бірлестігі. Бүгінгі таңда Қауымдастықтың 14 облыста, Алматы және Астана қалаларында, сондай-ақ Қырғызстан Республикасында – Бішкек қаласында, Ресейде – Омбы және ҚХР-да – Үрімші қалаларында өз филиалдары мен өкілдіктері бар. Қауымдастыққа 100 мыңнан астам жеке тұлғаларды біріктіретін 40 заңды тұлға кіреді.
Нұрлан ҚҰМАР
32350 рет
көрсетілді0
пікір