• Атамекен
• 09 Қыркүйек, 2020

Инфрақұрылымның жоқтығынан экологиялық туризм дамымай жатыр

Экологиялық туризм – қазіргі таңда бүкіл әлемдегі ең ауқымды мәселелердің бірі. 2019 жылы ҚР үкіметінің қаулысымен туристік саланы дамытудың 2019-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы қабылданған болатын.

Туристердің жыл сайынғы келуінің өсіміне қарамастан, демалу үшін қарапайым жағдайлар мен қажетті инфрақұрылымның болмауынан елімізде экологиялық туризм тиісті түрде дами алмай жатыр. Соның бірі – Шарын ұлт­тық паркі. Үкіметтің қаулы­сымен бұл парк 2004 жылдың 23 ақпанында құрылған.
Қазіргі уақытта «Шарын» мемлекеттік ұлттық паркінде туризм мәселесін дамыту күн тәртібінде тұрған өткір пробле­­малардың біріне айналды. Ұлт­тық парктегі туризмнің қазір­гі ин­фрақұрылымы заманауи талап­тарға сай келмейтін көрінеді.
Бұдан бөлек, аталған парк аумағын дамытуға инвесторлар тарапынан қызығушылық төмен болып тұр. Осыдан-ақ жұмсалған шығынның өзін-өзі ақтау мерзімі ұзаққа созылатын түрі бар. Осы орайда бірқатар елдердің тәжірибесі, оның ішінде АҚШ-тағы ұлттық парктің жұмысы, экотуризмді дамыту бағытындағы заңнамасы зерттелді. Және де алдағы уақытта америкалық нұсқа бойынша дамыту қарастырылуда. Жобаны әзірлеушілер АҚШ пен Қазақстанның ұлттық парктері ұқсас болғандықтан, америкалық модельге сүйенген.
«Шарын» ұлттық паркінде жеке инвестициялар тарту есебінен экотуризмді дамыту қарастырылған. Бұл тұрғыда заманауи екі сапарлау орталығын, жаяу жүргіншілер үшін төрт бағдарды, этноауылдарды, көру алаңдарын және басқа да нысан­дарды құру жоспарланған. Рек­реациялық жүктемені азайту үшін барлық нысандар шатқалдан тыс аумақта орналасады. Туристер сапарлау орталығы­на келген кезде, оған осы аумақ тура­лы ақпарат беріледі. Осы ретте жаяу жүру, велосипед бағдарлары айқындалған.
Қазіргі уақытта Ұлттық парк аумағында 4 туристік бағдар бар. Олар: Шарын шатқалы; Қамалдар алқабы; Қорған обалары; Кіші Темірлік шатқалы. Мәселен, былтыр Шарын шатқалында алғаш рет қысқы маусым ашылды. Өкініштісі, шатқалда электр қуаты мен мобильді байланыс жоқ. Жарықты тарту үшін 380 вольтты электр сымын жүргізу керек екен. Сондықтан, демалыс орнындағы мамандар рацияны пайдалануда. Егер, туристерге алғашқы медициналық көмек қажет болса, ұлттық парктің ма­мандары көмектесуге тас түйін дайын екендіктерін алға тартты.
«Шарын» мемлекеттік ұлт­тық паркін дамытуға арналған қазіргі жобада негізінен туристік маршруттар мен соқпақ жолдарды дамытуға баса назар аударылуда. Заманауи визит-орталықтар, Глэм­пинг, кэмпингтер, этноауылдар салынады. Караванингке арнал­ған орын болады. Парк аумағын­да күрделі құрылыс жүрмейді, нысандар жеңіл жиналатын конс­трук­циялар арқылы тұрғызы­лады. Осылайша қоршаған ортаға түсетін жүктемені азайтып, сапа­лы қызмет ұсынатын бірегей туристік өнім жасауға мүмкіндік туады. Аумақта экотуризмді жеке инвесторларды тарту арқылы дамыту жоспарланып отыр. Екі заманауи визит-орталық салынады. Төрт жаяу жүргінші маршруты болады. Түнейтін орындар дайындалады. Этноауыл салынады. Үш көру алаңы қойы­лады. Глэмпинг, кэмпинг, кара­ванинг пункттері, қоғамдық тамақтану орындары, кәдесый дүкендері орналастырылады. Қоршаған ортаға түсетін рекреациялық жүктемені азайту үшін қызмет көрсету нысандары­ның бәрі шатқалдың сыртында салынбақ.
Жоба Қоғамдық кеңес мүше­лерімен талқыланып, қабыл­дан­ғаннан кейін ғана инвесторлар ашық байқау негізінде тартылады. Ұлттық парк жерлері заң бойынша ешқандай жағдайда жеке меншікке берілмейді. Тек белгілі бір аумақ­тар ғана туризмді дамыту мақса­тында уақытша пайдалануға бері­луі мүмкін. Алайда инвестор өз міндеттерін орындамаған жағдайда мемлекет кез келген уақытта келі­сімшартты бұза алады.
Халықаралық тәжірибені ескере отырып, ұлттық парктің экологиялық туризмін дамытудың қадамдары айқындалды. Сонымен бірге, негізгі екпін туристік бағ­дарларды, соқпақ жолдар желісін дамытуға қойылады.

Нұрлан ҚҰМАР