- Қаржы
- 06 Тамыз, 2021
Қазынашылық қолдау: Бюджет қаражатының әр теңгесі мақсатты жұмсалуы тиіс
Бүгінде соңғы алушыларға дейін бюджет ақшасын мониторингілеудің қолданыстағы құралы – құрылыс бойынша мемлекеттік сатып алуды қазынашылық сүйемелдеу болып табылады. 2019 жылдың басынан бастап құны 2 млрд теңгеден асатын құрылыс нысандары бойынша мемлекеттік сатып алуды қазынашылық сүйемелдеу жөніндегі талаптар күшіне енді.
Құрылыс бойынша мемлекеттік сатып алуларды қазынашылық сүйемелдеу бюджет ақшасын мақсатты пайдалануға мүмкіндік береді. Қазынашылық сүйемелдеуді енгізудің алғышарттары құрылыс саласындағы көптеген проблемалар болды. Құрылысқа бөлінген бюджет қаражатының мақсатты пайдаланылуын бақылаудың классикалық жүйесі әрдайым орындалған жұмыстардың актілері негізінде бюджеттен қаражат аударылатындай етіп құрылған. Кәсіпкерлік субъектілерінің бөлінген ақшаны одан әрі пайдалануы мемлекет тарапынан бақылау нысанасы болған жоқ.
Дұрыс ресімделген төлем және растаушы құжаттар болған кезде бюджет қаражаты Екінші деңгейдегі банктердегі қатысушылардың шоттарына аударылды. Алайда, құзырлы органдар жүргізген келесі бақылау барысында оларды одан әрі пайдалану кезінде көптеген заң бұзушылықтардың орын алғаны анықталды. Құрылыс саласында салық бойынша көптеген қарыздар жинақталды немесе түсімдердің жасырылуына байланысты салық жүктемесінің коэффициенті төмендеді. Алынған бюджет қаражатын басқа мақсаттарға бөлуге байланысты стратегиялық және әлеуметтік маңызы бар мемлекеттік объектілерді тапсыру мерзімдері ұзартылды. Құрылыстағы қалыптасқан проблемалар, сайып келгенде, сыбайлас жемқорлық және басқа да қылмыстық көріністерге әкелді. Қазынашылық қолдау алгоритмі қазынашылық органдарында сметалық құны екі миллиард теңгеден асатын объектілерді салу кезінде бас мердігерлерге және бірінші деңгейдегі қосалқы мердігерлерге шоттар ашылатындығында. Қазынашылық сүйемелдеу рәсімдері конкурстық рәсімдерден бастап объектіні пайдалануға беру үшін қабылдап алуға дейін қолданылады. Конкурстық рәсімдер аяқталғаннан кейін конкурс жеңімпазы – бас мердігер мемлекеттік сатып алу шотын ашу үшін тапсырыс берушіге қызмет көрсету орны бойынша қазынашылықтың аумақтық органына жүгінеді. Ол сонымен бірге құрылыс барысында тартылатын және қазынашылықта шоттар ашуға міндетті қосалқы мердігерлердің тізімін ұсынады.
Мемлекет тәуекелдерді басқару жүйесі арқылы қосалқы мердігерлердің – мемлекеттік сатып алуға қатысушылардың адалдығын айқындайды, сондай-ақ бас мердігер мен қосалқы мердігерлердің төлемдерін жүргізудің барлық кезеңдерінде ақпараттық жүйе арқылы төлемдерге мониторинг жүргізеді.
Бас мердігерлер жобалық-сметалық құжаттамаға қатаң сәйкестікте ақшаны пайдалануда бақылауға алынды. Тетіктің мәні кәсіпкерлер (мердігерлер) қазынашылық органдарында арнайы шоттар ашуға және олар арқылы өздерінің барлық төлемдерін жүзеге асыруға міндетті. Бұл мемлекетке бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын құрылыс жобаларын іске асыру шеңберінде барлық ақшалай аударымдарды бақылауға мүмкіндік береді.
Қазынашылық сүйемелдеу тетігі сапалы және мерзімінде пайдалануға берілген объектілер, объектілерді салу кезінде делдалдар санының азаюы, әсіресе сенімсіз объектілер, құрылыс саласының салық жүктемесінің артуына оң нәтиже берді.
Осылайша, қазынашылық сүйемелдеу тетігі ақша ағындарының қозғалысын түпкілікті алушыға дейін бақылауға, қаражатты шартта көзделген мақсаттарға пайдалануды қамтамасыз етуге, сол арқылы бюджет қаражатын жұмсау тиімділігін арттыруға және төлемдердің ашықтығын, салықтардың толық төленуін, құрылыстың сапасын бақылауды, бюджет қаражатының мақсатты пайдаланылуын, қазақстандық қамтуды бақылауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Балжан ОҢҒАР,
Қаржы министрлігі
Қазынашылық комитеті
Алматы қалалық қазынашылық
департаментінің бас маманы
868 рет
көрсетілді0
пікір