- Энергетика
- 01 Қазан, 2021
Үнем үрдістері: Жаңғырту жобалары және тиімділік
Халықаралық энергетика агенттігінің деректеріне қарағанда, CoviD-19 пандемиясының салдарынан энергияға деген сұраныс сұрапыл өсіп, екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан бергі кезеңдегі ең жоғары мәнге жеткен.
Жаһанды жайлаған індетке қарсы төтенше жағдай жарияланып, төрткүл дүние есік-терезесін қымтап, бір-бірінен оқшауланған осы бір сындарлы уақыт адамзат қоғамының дамуында энергия ресурстарының рөлі қаншалық екенін анық көрсетті.
Сондықтан бүгінгі таңда энергия сыйымдылығын қысқарту, энергия тиімділігін арттыру және қуат үнемдеу қоғам өмірінің барлық саласын жаңғыртуды қамтитын әлемдік экономиканың аса маңызды бағытына айналып отыр.
Елімізде 2025 жылға қарай экономиканың энергия сыйымдылығын 25%, ал 2050 жылға дейінгі кезеңде 50 пайызға төмендету міндеті алға қойылды. Мемлекет басшысының халыққа Жолдауында қазақстандық энергетика мен экономиканы жасылдандыру қажеттілігі атап көрсетілді.
Осы ретте Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі биыл Дүниежүзілік банкпен бірлескен «Қазақстанда энергия тиімділігін арттыру» жобасы аяқталатынын хабарлады. Оның шеңберінде 96 әлеуметтік нысанды (мектептер, ауруханалар, балабақшалар) жаңғырту жоспарланған болатын. Қазіргі уақытта 83 нысан бойынша жаңғырту жұмыстары ойдағыдай аяқталған болса, қалған 13-інде энергия аудиті жүргізіліп, құрылыс-монтаж жұмыстары бітуге таяп қалған.
Жобаның жалпы құны 21,7 млн АҚШ долларын, тауарлар мен жұмыстардағы жергілікті қамту үлесі 85 пайызды құрады. Жаңғырту барысында екі мыңнан астам жұмыс орны құрылған. Жобаны іске асыру – жалпы энергия ресурстарының 20 пайыз үнемделуіне қол жеткізумен тиімді болды. Осынау оң нәтижелерді ескере отырып, Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі жоба ауқымын кеңейту мәселесін қарастыруда.
Биыл аталған министрлік «Даму» қорымен бірлесіп, БҰҰ Даму бағдарламасымен ынтымақтастық аясында 3 млн АҚШ доллары сомасы көлемінде энергиялық тиімді жобаларды қаржылық қолдау тетігін іске қосады.
Сонымен қатар БҰҰ Даму бағдарламасымен бірлескен жаңа жобаны бастауға дайындық жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бұл – екінші деңгейдегі банктердің жабдықтарды жаңғырту жұмыстары үшін энергия сервистік компанияларға беретін несиелеріне кепілдік беруге бағытталған (қарыз сомасының 80%-на дейін) 3,5 млрд теңге сомасы көлеміндегі грант (республикалық бюджеттен – 2,3 млрд теңге, БҰҰ ДБ – 1,2 млрд теңге). ИИДМ баспасөз қызметі хабарлағандай, кепілдендіру тетігін осы жылдың соңына дейін іске қосу жоспарланып отыр.
Бүгінгі таңда он алты өңірлік энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жоспары, сондай-ақ «Самұрық-Қазына» ӘАҚ» АҚ мен еншілес компанияларының энергия үнемдеу бағдарламасы іске асырылды.
Сондай-ақ энергия үнемдеу жүйесінің басты екі құралы – Мемлекеттік энергетикалық тізілім және Энергия тиімділігі картасы жасалып, іске қосылды.
Қазіргі күнге дейін Мемлекеттік энергетикалық тізілім субъектілері 1,5 мыңнан астам энергия аудитін жүргізген. Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру жөніндегі іс-шараларға шамамен 300 миллиард теңге инвестиция салынған болса, олар іске асырылған алғашқы жылдың өзінде 78 миллиард теңге үнемделген.
Энергия үнемдеу саясатының екінші маңызды құралы – Энергия тиімділігі картасы. Қазақстанда жеке энергия сервистік компанияларды дамытуды ынталандыру міндетін жүзеге асырудың (Ұлт жоспарының 59-қадамы) және инвесторлар тартудың негізгі құралы болып табылатын бұл карта аясында қазіргі таңда 149 жоба, оның ішінде ЭСКО/МЖӘ тетігі арқылы 45 жоба іске асырылып жатыр.
Бүгінде еліміздің көптеген қалалары мен елді мекендерінде көшелерді жарықтандыру жүйелері ескірген. Тозығы жеткен осы желілерді жаңалап, жүйені жаңғырту мақсатында «Ақылды қалалар» құру жобасы қолға алынып, бірқатар жұмыс атқарылды. Атап айтқанда, қазіргі уақытта 13 қала толығымен диодтыжарықтандыру жүйесіне ауыстырылды. Республикамыздың 87 қаласында көше жарығын жаңғырту аясында 600 мыңнан астам жарықдиодты нүкте орнатылды.
Еліміздің жалпы ішкі өнімінің энергиясыйымдылық көрсеткіші күрт континенталды климат, о шеті мен бұ шетіне ұшқан құс қанаты талар жеріміздің кеңдігі, соған сай электр өткізу желілері мен мұнай-газ құбырларының ұзақтығы, арзан энергия ресурстары секілді бірқатар объективті себептерге байланысты жоғары болып тұр.
Жалпы энергия үнемдеу саясатын жоспарлы іске асырудың әлеуметтік-экономикалық тұрғыдағы тиімділігі мен энергетикалық орнықтылықты қамтамасыз етудегі маңызы айтарлықтай. Әрине, бұл өз кезегінде саналы қарекетті, бизнес пен жалпы қоғамның күш-жігер біріктіруін талап етеді.
РЫМТАЙ САҒЫНБЕКОВА
516 рет
көрсетілді0
пікір